Cambios

Busca en cnbGuatemala con Google

sin resumen de edición
Línea 1: Línea 1:  
{{DISPLAYTITLE:Ojronerob’ (Vocabulario)}}
 
{{DISPLAYTITLE:Ojronerob’ (Vocabulario)}}
 +
{{Navegador DIGEBI 7 sub}}
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (29).png|right|250px]]
 
__TOC__
 
__TOC__
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (29).png|center|400px]]
+
==Ub’ijnusyaj e kanwa’r ira ja’x==
 
  −
==Ub’ijnusyaj e kanwa’r ira ja’x:==
      
#Ukanwikob’ e maxtak e ojronerob’ tama e ojroner Ch’orti’ . Una’ta ti’n ojroner xe’ ak’anpespa tama uyojroner.  
 
#Ukanwikob’ e maxtak e ojronerob’ tama e ojroner Ch’orti’ . Una’ta ti’n ojroner xe’ ak’anpespa tama uyojroner.  
 
#E maxtak uch’ijse uyokir uyojroner tama xe’ una’ta. Uk’anpes e ojroner xe’ achekta tama uyojronerach.
 
#E maxtak uch’ijse uyokir uyojroner tama xe’ una’ta. Uk’anpes e ojroner xe’ achekta tama uyojronerach.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
    
<poem>
 
<poem>
Línea 17: Línea 17:  
Komon taka awajkanwa’r k’ani twa’ apejku’t inyajr, cha’yajr o’ uxyajr e ojronerob’ te Ch’orti’ twa’ akanyob’ inb’utz.
 
Komon taka awajkanwa’r k’ani twa’ apejku’t inyajr, cha’yajr o’ uxyajr e ojronerob’ te Ch’orti’ twa’ akanyob’ inb’utz.
 
</poem>
 
</poem>
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Tya’ e ajknseyaj war ukanse e ojronerob’ k’ani twa’ aturb’a ab’a tama e kanseyaj.  
 
Tya’ e ajknseyaj war ukanse e ojronerob’ k’ani twa’ aturb’a ab’a tama e kanseyaj.  
 
K’ani awejtz’u komon taka e ajkanseyaj. Twa’ alok’oy awaru’t, chen ajk’in ajk’in twa’ atajwi uyokir ukanwa’r e ojronerob’.  
 
K’ani awejtz’u komon taka e ajkanseyaj. Twa’ alok’oy awaru’t, chen ajk’in ajk’in twa’ atajwi uyokir ukanwa’r e ojronerob’.  
Línea 23: Línea 23:  
Komon taka awajkanseyaj k’ani twa’ apejku’t e ojronerob’ te Ch’orti’, xe’ ja’x xe’ a’xin utakrye’t twa’ akani inb’utz.
 
Komon taka awajkanseyaj k’ani twa’ apejku’t e ojronerob’ te Ch’orti’, xe’ ja’x xe’ a’xin utakrye’t twa’ akani inb’utz.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
'''Patna’r:'''  
 
'''Patna’r:'''  
   Línea 30: Línea 30:  
Nakpat xe’ k’a’pix kapejku’t e ojronerob’ ira katz’ijb’a tuno’r tikajun.
 
Nakpat xe’ k’a’pix kapejku’t e ojronerob’ ira katz’ijb’a tuno’r tikajun.
   −
{|style="width:60%; margin:1em auto 1em auto; border:solid #929292 1px; border-radius:5px;"
+
{|style="width:60%; margin:1em auto 1em auto; line-height:12px; font-size:12px"
 
|-
 
|-
 
|style="width:40%;"|
 
|style="width:40%;"|
Línea 155: Línea 155:  
|}
 
|}
   −
 
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
  −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]
   
'''Inpatna nib’ajner:'''  
 
'''Inpatna nib’ajner:'''  
    
Nib’ajner; intz’ijb’a tuno’r uk’ab’a’ e ayanir xe’ ayan makwi’r nikansenib’, nakpat inwirse e ajkanseyaj.
 
Nib’ajner; intz’ijb’a tuno’r uk’ab’a’ e ayanir xe’ ayan makwi’r nikansenib’, nakpat inwirse e ajkanseyaj.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' dibujando.png|right|75px]]  
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' dibujando.png|right|95px]]  
 
'''Inpatna taka nipya’rob’:'''
 
'''Inpatna taka nipya’rob’:'''
 
   
 
   
Línea 168: Línea 166:  
   
 
   
 
Taka e ojronerob’ xe’ katajwi, kache e me’ynob’ tama kajun yi kawirse e ajkanseyaj, nakpat katak’b’u tu’nak’ u’t e kansenib’ twa’ ukanyob’ e mojrob’.
 
Taka e ojronerob’ xe’ katajwi, kache e me’ynob’ tama kajun yi kawirse e ajkanseyaj, nakpat katak’b’u tu’nak’ u’t e kansenib’ twa’ ukanyob’ e mojrob’.
 +
<div style="clear:both"></div>
   −
==Ub’orojseyaj e ojronerob’ xe’ ak’anpespa ti’ko’tot.==
+
==Ub’orojseyaj e ojronerob’ xe’ ak’anpespa ti’ko’tot==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]  
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]  
   −
Ampliación de vocabulario por campos semánticos: (estudio del significado de las palabras). Vocabulario relacionado con el ámbito del hogar, dentro del hogar y la familia.  
+
''Ampliación de vocabulario por campos semánticos: (estudio del significado de las palabras). Vocabulario relacionado con el ámbito del hogar, dentro del hogar y la familia.''
    
Tara ne’t kochwa’ inkojt ajkanseyaje’t, k’ani twa’ akanse me’yra ojronerob’ xe’ akay kak’anpes ti’ko’tot, taka yar kapya’rach’ xe’ turob’ ti kawejtz’er.  
 
Tara ne’t kochwa’ inkojt ajkanseyaje’t, k’ani twa’ akanse me’yra ojronerob’ xe’ akay kak’anpes ti’ko’tot, taka yar kapya’rach’ xe’ turob’ ti kawejtz’er.  
Línea 178: Línea 177:  
Aren e ajkanwa’r twa’ akay uk’ajtyob’ tuk’a tuk’a ojronerob’ uk’anpesob’ tu’yotob’ taka upya’rob’.
 
Aren e ajkanwa’r twa’ akay uk’ajtyob’ tuk’a tuk’a ojronerob’ uk’anpesob’ tu’yotob’ taka upya’rob’.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]  
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]  
 
B’ijnwe’n kora tuk’a ojronerob’ akay ak’anpes taka apya’rob’ tama awotot.  
 
B’ijnwe’n kora tuk’a ojronerob’ akay ak’anpes taka apya’rob’ tama awotot.  
    
K’ajtin taka awajkanseyaj, twa’ ja’xir utz’ijb’a tama e tz’ijnib’te’, k’ani twa’ ab’ijnu tuk’a b’ijnusyaj uyajk’e’t. Kochwa’ tz’ijb’ab’ir uyokir a’xin.
 
K’ajtin taka awajkanseyaj, twa’ ja’xir utz’ijb’a tama e tz’ijnib’te’, k’ani twa’ ab’ijnu tuk’a b’ijnusyaj uyajk’e’t. Kochwa’ tz’ijb’ab’ir uyokir a’xin.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' maestro enseñando.png|right|75px]]
   
'''Kapatna taka e ajkanseyaj :'''
 
'''Kapatna taka e ajkanseyaj :'''
   Línea 189: Línea 187:     
<div style="clear:both"></div>
 
<div style="clear:both"></div>
{|style="width:60%; margin:1em auto 1em auto; border:solid #929292 1px; border-radius:5px;"
+
{|style="width:60%; margin:1em auto 1em auto; line-height:12px; font-size:12px"
 
|-
 
|-
 
|
 
|
Línea 287: Línea 285:  
|}
 
|}
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|75px]]  
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]  
 
'''Patna’r ta nyo’tot:'''
 
'''Patna’r ta nyo’tot:'''
   Línea 299: Línea 297:     
==E ojroner xe’ Ak’anpespa tama e otot==
 
==E ojroner xe’ Ak’anpespa tama e otot==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
    
Ojroner xe’ uk’anpes tama e ototob’, upatna’rob’ e b’ik’it maxtak najtir e otot, b’an kochwa’ e upatna’rir e rum, uchojb’ana’r e wya’r yi e arak’ob’.  
 
Ojroner xe’ uk’anpes tama e ototob’, upatna’rob’ e b’ik’it maxtak najtir e otot, b’an kochwa’ e upatna’rir e rum, uchojb’ana’r e wya’r yi e arak’ob’.  
   −
Vocabulario relacionado con el ámbito del hogar, tareas infantiles fuera de la casa, por ej. Cuidado y alimentación de animales.  
+
''Vocabulario relacionado con el ámbito del hogar, tareas infantiles fuera de la casa, por ej. Cuidado y alimentación de animales.''
    +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Kansen inb’utz e ojronerob’ xe’ ak’anpespa tama e otot, e ojroner xe’ ak’anpespa tama upatna’rir e rum, tama uchojb’anar e wya’r, b’an e ojronerob’ tama uchojb’anar e arak’ob’.  
 
Kansen inb’utz e ojronerob’ xe’ ak’anpespa tama e otot, e ojroner xe’ ak’anpespa tama upatna’rir e rum, tama uchojb’anar e wya’r, b’an e ojronerob’ tama uchojb’anar e arak’ob’.  
    
Cheksun e ojonerob’ xe’ la’rob’ taka tama e intya’ch intya’ch kanseyajob’ ira; twa’ e b’ik’it maxtak ma’chi anajpa tu’jorob’ tuno’r e kanseyaj xe’ war ache.
 
Cheksun e ojonerob’ xe’ la’rob’ taka tama e intya’ch intya’ch kanseyajob’ ira; twa’ e b’ik’it maxtak ma’chi anajpa tu’jorob’ tuno’r e kanseyaj xe’ war ache.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]
   
Uk’ajpes tuno’r e ojronerob’ xe’ uk’anpes tama uyotot, tama e otot kansenib’, tama uchojb’anar e wya’r, b’an twa’ arak’ob’.
 
Uk’ajpes tuno’r e ojronerob’ xe’ uk’anpes tama uyotot, tama e otot kansenib’, tama uchojb’anar e wya’r, b’an twa’ arak’ob’.
+
 
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mamá e hija.png|right|95px]]
 
Una’ta tuk’a tuk’a ojronerob’ akay uk’anpesob’ e b’ik’it maxtak tama e kanwa’r, yi tama uyotot’.  
 
Una’ta tuk’a tuk’a ojronerob’ akay uk’anpesob’ e b’ik’it maxtak tama e kanwa’r, yi tama uyotot’.  
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mamá e hija.png|right|75px]]
   
'''Inpatna taka e ajkanseyaj:'''  
 
'''Inpatna taka e ajkanseyaj:'''  
 
Kak’ajti taka e ajkanseyaj twa’ ukansyo’n e ojronerob’ xe’ ak’anpespa tama e otot, tama e patna’r e b’ik’it maxtak najtir e otot , b’an kochwa’ tama e chojb’ana’r e wya’r yi te arak’ob’.  
 
Kak’ajti taka e ajkanseyaj twa’ ukansyo’n e ojronerob’ xe’ ak’anpespa tama e otot, tama e patna’r e b’ik’it maxtak najtir e otot , b’an kochwa’ tama e chojb’ana’r e wya’r yi te arak’ob’.  
Línea 322: Línea 320:     
Inpejka tz’ustaka e ojronerob’ xe’ intz’ijb’ix ta nijun twa’ inkani wa’chetaka.
 
Inpejka tz’ustaka e ojronerob’ xe’ intz’ijb’ix ta nijun twa’ inkani wa’chetaka.
 +
<div style="clear:both"></div>
    
==Ojroner xe’ Ak’anpespa tama uyototir e kanseyaj==
 
==Ojroner xe’ Ak’anpespa tama uyototir e kanseyaj==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
Vocabulario relacionado con la escuela, dentro del salón de clases, objetos y actividades etc.  
+
''Vocabulario relacionado con la escuela, dentro del salón de clases, objetos y actividades etc.''
    
Kansen yar e b’ik’it maxtak, tuno’r e ojroner xe’ akay ak’anpespa tama uyototir e kanseyaj.
 
Kansen yar e b’ik’it maxtak, tuno’r e ojroner xe’ akay ak’anpespa tama uyototir e kanseyaj.
Línea 332: Línea 331:       −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|70px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
E ajkanwa’r una’ta tuk’a tuk’a ojroner twa’ uk’anpes tama uyototir e kanseyaj  
 
E ajkanwa’r una’ta tuk’a tuk’a ojroner twa’ uk’anpes tama uyototir e kanseyaj  
   Línea 338: Línea 337:     
'''B’an kochwa’ e’ra:'''  
 
'''B’an kochwa’ e’ra:'''  
<div style="width:60%; margin:1em auto 1em auto">
+
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
 
<div style="width:50%; float:left;">
 
<div style="width:50%; float:left;">
 
<poem>
 
<poem>
Línea 359: Línea 358:     
<div style="clear:both"></div>
 
<div style="clear:both"></div>
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' dibujando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' dibujando.png|right|95px]]
 
'''Tuno’ron:'''
 
'''Tuno’ron:'''
 
   
 
   
Línea 367: Línea 366:     
==Ojroner xe’ ache’npa makwi’r e otot kanseyaj==
 
==Ojroner xe’ ache’npa makwi’r e otot kanseyaj==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
   −
Vocabulario que se utiliza dentro de la escuela  
+
''Vocabulario que se utiliza dentro de la escuela''
    
Kansen yar e b’ik’it maxtak tuk’a tuk’a ojroner ak’anpespa tama uyototir e kanseyaj.  
 
Kansen yar e b’ik’it maxtak tuk’a tuk’a ojroner ak’anpespa tama uyototir e kanseyaj.  
Línea 375: Línea 374:  
Ajk’un una’tob’ tuk’a uk’oter e ojronerob’ xe’ ak’anpespa tama uyototir e kanseyaj.
 
Ajk’un una’tob’ tuk’a uk’oter e ojronerob’ xe’ ak’anpespa tama uyototir e kanseyaj.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]  
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]  
 
E ajkanwa’r una’ta uyokir e ojronerob’ xe’ ak’anpespa tama uyototir e kanseyaj.
 
E ajkanwa’r una’ta uyokir e ojronerob’ xe’ ak’anpespa tama uyototir e kanseyaj.
 
   
 
   
 
B’an kochwa’ xe achekta ejmar.
 
B’an kochwa’ xe achekta ejmar.
 
   
 
   
<div style="width:60%; margin:1em auto 1em auto">
+
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
 
<div style="width:30%; float:left; font-size:11px;">
 
<div style="width:30%; float:left; font-size:11px;">
 
<poem>
 
<poem>
Línea 405: Línea 404:  
</div>
 
</div>
 
<div style="width:70%: float:right;">
 
<div style="width:70%: float:right;">
  [[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (39).png|right|400px]]
+
  [[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (39).png|right|375px]]
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
Línea 414: Línea 413:  
Inpojro inte’ ojroner, nakpat inche inte’ k’ajtsyaj tamar, unb’i taka e ajkanseyaj kochwa’ ache’npa, tya’ ak’a’pa iche k’ani twa’ inkani yi inwaru’t tu’t nipya’rob’.
 
Inpojro inte’ ojroner, nakpat inche inte’ k’ajtsyaj tamar, unb’i taka e ajkanseyaj kochwa’ ache’npa, tya’ ak’a’pa iche k’ani twa’ inkani yi inwaru’t tu’t nipya’rob’.
   −
==OJRONER AK’ANPESPA PATIR E OTOT KANSEYAJ==
+
==Ojroner ak’anpespa patir e otot kanseyaj==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
   −
Vocabulario relacionado con el ámbito de la escuela, en el patio, en un día de actos, en una celebración  
+
''Vocabulario relacionado con el ámbito de la escuela, en el patio, en un día de actos, en una celebración''
    
Kansen yar e b’ik’it maxtak, tuno’r e ojroner xe’ akay ak’anpespa to’rtinaj patir uyototir e kanseyaj, e ojroner xe’ ak’anpespa tama e nojk’inob’ xe’ ache’npa, twa’ e ajkanwa’r una’ta kochwa’ a’ronpa yi kochwa’ utz’ijb’a tu’jun.  
 
Kansen yar e b’ik’it maxtak, tuno’r e ojroner xe’ akay ak’anpespa to’rtinaj patir uyototir e kanseyaj, e ojroner xe’ ak’anpespa tama e nojk’inob’ xe’ ache’npa, twa’ e ajkanwa’r una’ta kochwa’ a’ronpa yi kochwa’ utz’ijb’a tu’jun.  
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Upejku’t yi utz’ijb’a tu’jun e ojronerob’ xe’ ak’anpespa to’rtinaj uyototir e kanseyaj yi tama e nojk’inob’ xe’ ache’npa.  
 
Upejku’t yi utz’ijb’a tu’jun e ojronerob’ xe’ ak’anpespa to’rtinaj uyototir e kanseyaj yi tama e nojk’inob’ xe’ ache’npa.  
   Línea 430: Línea 429:     
'''Ojroner xe’ ache’npa patir e otot kanseyaj:'''  
 
'''Ojroner xe’ ache’npa patir e otot kanseyaj:'''  
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' escribiendo.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' escribiendo.png|right|95px]]
 
A’sikon e pokpok  
 
A’sikon e pokpok  
 
A’jnikon  
 
A’jnikon  
Línea 447: Línea 446:  
Inchojb’ob’ e b’ik’it maxtak  
 
Inchojb’ob’ e b’ik’it maxtak  
 
Inwira twa’ e maxtak ma’chi atz’ojyob’.  
 
Inwira twa’ e maxtak ma’chi atz’ojyob’.  
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]  
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]  
 
'''Inpatna nib’ajner:'''
 
'''Inpatna nib’ajner:'''
 
   
 
   
Línea 456: Línea 455:  
Cha’te’rtyo’n katuran katz’ijb’a mojrxix ojronerob’ xe’ ma’to katz’ijb’a tichan, nakpat kawirse e ajkanseyaj.
 
Cha’te’rtyo’n katuran katz’ijb’a mojrxix ojronerob’ xe’ ma’to katz’ijb’a tichan, nakpat kawirse e ajkanseyaj.
   −
==OJRONER XE’ AK’ANPESPA TE MORWA’R, TE CHONMA’ROB’, ENTE’YX==
+
==ojroner xe’ ak’anpespa te morwa’r, te chonma’rob’, ente’yx==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]  
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]  
Vocabulario relacionado con el ámbito de la comunidad, en el mercado, en la plaza, en la terminal de buses e iglesia.
+
''Vocabulario relacionado con el ámbito de la comunidad, en el mercado, en la plaza, en la terminal de buses e iglesia.''
 
   
 
   
 
Kansen utz’ijb’ob’ yi upejkob’ tuno’r ojroner xe’ akay uk’anpesob’ tama umorwa’rob’, te chinam, te chonma’rirob’, xe’ uk’anpesob’ tama e xantib’, tama uyototir e Katata’, twa’ una’tob’ tuno’rxix ojronerob’ xe’ inb’utz.  
 
Kansen utz’ijb’ob’ yi upejkob’ tuno’r ojroner xe’ akay uk’anpesob’ tama umorwa’rob’, te chinam, te chonma’rirob’, xe’ uk’anpesob’ tama e xantib’, tama uyototir e Katata’, twa’ una’tob’ tuno’rxix ojronerob’ xe’ inb’utz.  
Línea 466: Línea 465:  
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (42).png|center|400px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (42).png|center|400px]]
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
E ajkanwa’r una’ta upejku’t yi utz’ijb’a tuno’r e ojronerob’ xe’ e ajkanseyaj ukanse.  
 
E ajkanwa’r una’ta upejku’t yi utz’ijb’a tuno’r e ojronerob’ xe’ e ajkanseyaj ukanse.  
    
Una’ta tuk’a tuk’a ojronerob’ la’rob’ taka utz’ijb’ana’r yi b’an bijnusyaj uyajk’o’n.  
 
Una’ta tuk’a tuk’a ojronerob’ la’rob’ taka utz’ijb’ana’r yi b’an bijnusyaj uyajk’o’n.  
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' maestro enseñando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' maestro enseñando.png|right|95px]]
 
'''Patna’r:'''  
 
'''Patna’r:'''  
   Línea 478: Línea 477:  
Nakpat katz’ijb’a tikajun yi kasutpa kapejku’t
 
Nakpat katz’ijb’a tikajun yi kasutpa kapejku’t
   −
{| class="wikitable" width="60%" style="margin:1em auto 1em auto" id="Competencia 1"
+
{| class="wikitable" width="60%" style="margin:1em auto 1em auto; clear:both"  
 
|-valign="top"
 
|-valign="top"
 
! style="width:40%"| Ojroner xe’ Ak’anpespa tama e morwa’r
 
! style="width:40%"| Ojroner xe’ Ak’anpespa tama e morwa’r
Línea 625: Línea 624:  
|}
 
|}
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|95px]]
 
'''Inpatna nib’ajner:'''
 
'''Inpatna nib’ajner:'''
 
   
 
   
 
Intz’ijb’a ta nijun e ojronerob’ xe’ inpejkix tichan, tya’ ink’a’pa insutpa inpejku’t tz’ustka.  
 
Intz’ijb’a ta nijun e ojronerob’ xe’ inpejkix tichan, tya’ ink’a’pa insutpa inpejku’t tz’ustka.  
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]
   
'''Cha’te’rtyo’n kapatna:'''
 
'''Cha’te’rtyo’n kapatna:'''
 
   
 
   
 
Cha’te’rtyo’n katuran kab’ijnu yi katz’ijb’a mojrxix ojronerob’ xe’ ma’to katz’ijb’a tichan, nakpat ka’xin kawirse e ajkanseyaj.
 
Cha’te’rtyo’n katuran kab’ijnu yi katz’ijb’a mojrxix ojronerob’ xe’ ma’to katz’ijb’a tichan, nakpat ka’xin kawirse e ajkanseyaj.
   −
==OJRONEROB’ AK’ANPESPA TAMA E MORWA’ R TAMA UCHOJB’ANA’R E XOYOJYOJRUM.==
+
==Ojronerob’ ak’anpespa tama e norwa’r tama uchojb’ana’r e xoyojyojrum==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
   −
Vocabulario relacionado con el ámbito de la comunidad, clima cuidado de la naturaleza, y del medioambiente; servicios como correo, autoridades locales, municipalidad, lugares turísticos.  
+
''Vocabulario relacionado con el ámbito de la comunidad, clima cuidado de la naturaleza, y del medioambiente; servicios como correo, autoridades locales, municipalidad, lugares turísticos.''
    
Ukansena’r kochwa’ kochwa’ akay aturanob’ e pak’ab’ob’ tama e morwa’rob’, acheksu ub’an turu uyokir e ajk’inob’ jay insis, jay e’ron e k’in o’ war ak’axi e jaja’r. Kochwa’ uchojb’esob’ e tuno’r e xoyoyoj rum , uk’ani twa’ una’ta uk’ab’a’ e aj-jorirob’ xe’ ayan tama e morwa’rob’ yi te chinamob’.  
 
Ukansena’r kochwa’ kochwa’ akay aturanob’ e pak’ab’ob’ tama e morwa’rob’, acheksu ub’an turu uyokir e ajk’inob’ jay insis, jay e’ron e k’in o’ war ak’axi e jaja’r. Kochwa’ uchojb’esob’ e tuno’r e xoyoyoj rum , uk’ani twa’ una’ta uk’ab’a’ e aj-jorirob’ xe’ ayan tama e morwa’rob’ yi te chinamob’.  
Línea 648: Línea 646:  
E’ra uk’ani uche’na’r twa’ e ajkanwa’r ak’otoy una’ta tuno’r uyokir xe’ ayan tama ujor e rum.
 
E’ra uk’ani uche’na’r twa’ e ajkanwa’r ak’otoy una’ta tuno’r uyokir xe’ ayan tama ujor e rum.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Una’ta kochwa’ kochwa’ ojronob’ e pak’ab’ob’ ti’ktaka.  
 
Una’ta kochwa’ kochwa’ ojronob’ e pak’ab’ob’ ti’ktaka.  
   Línea 679: Línea 677:  
|}
 
|}
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|90px]]
 
'''Ta nyo’tot:'''  
 
'''Ta nyo’tot:'''  
   Línea 686: Línea 684:  
Nakpat xe’ ink’ajti takarob’, u’nb’i mojr ojronerob’ xe’ una’tob’ tu’pater xe’ ink’ajti, ejk’ar inkanse e mojr nipya’rob’ tama xe’ inche.
 
Nakpat xe’ ink’ajti takarob’, u’nb’i mojr ojronerob’ xe’ una’tob’ tu’pater xe’ ink’ajti, ejk’ar inkanse e mojr nipya’rob’ tama xe’ inche.
   −
==UB’OROJSENA’R E OJRONER TWA’ UYUSTANA’R E OJRONEROB’.==
+
==Ub’orojsena’r e ojroner twa’ uyustana’r e ojronerob’==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
   
 
   
Ampliación de vocabulario por formación de palabras y familias de palabras. DERIVACIÓN  
+
''Ampliación de vocabulario por formación de palabras y familias de palabras. DERIVACIÓN''
    
Uch’ijse uyokir utz’ijb’nar e ojronerob’, xe’ la’rob’ taka.
 
Uch’ijse uyokir utz’ijb’nar e ojronerob’, xe’ la’rob’ taka.
Línea 695: Línea 693:  
Areni’k ti’in uyokir e ojroner xe’ la’rob’ taka.  
 
Areni’k ti’in uyokir e ojroner xe’ la’rob’ taka.  
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Akano utz’ijb’a e ojronerob’ xe’ la’rob’ taka uyokir yi intya’ch ub’ijnusyaj  
 
Akano utz’ijb’a e ojronerob’ xe’ la’rob’ taka uyokir yi intya’ch ub’ijnusyaj  
 
Akano kochwa’ kochwa’ e topot tz’ijb’ayajob’ tama kawojroner xe’ la’rob’ taka.  
 
Akano kochwa’ kochwa’ e topot tz’ijb’ayajob’ tama kawojroner xe’ la’rob’ taka.  
Línea 704: Línea 702:  
utz’ijb’ayaj; b’an kochwa’ e’rob’:
 
utz’ijb’ayaj; b’an kochwa’ e’rob’:
   −
{|class="wikitable" style="width:60%; margin:1em auto 1em auto;"
+
{|class="wikitable" style="width:60%; margin:1em auto 1em auto; clear:both"
 
|-
 
|-
 
|Sakasak   
 
|Sakasak   
Línea 719: Línea 717:  
|}
 
|}
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]
   
'''Cha’te’ryo’n kapatna'''
 
'''Cha’te’ryo’n kapatna'''
 
Cha’te’rtyo’n kasajka mojr ojronerob’, yi katz’ijb’a ti kajun, nakpat kawirse e ajkanseyaj.
 
Cha’te’rtyo’n kasajka mojr ojronerob’, yi katz’ijb’a ti kajun, nakpat kawirse e ajkanseyaj.
   −
==UKETE E OJRONEROB’ TAMA UYOKIR==
+
==Ukete e ojronerob’ tama uyokir==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
   −
Comprensión de vocabulario por pautas o claves de contexto  
+
''Comprensión de vocabulario por pautas o claves de contexto''
    
Ukani e ojronerob’ tama e k’ajtsyaj xe’ akanse.  
 
Ukani e ojronerob’ tama e k’ajtsyaj xe’ akanse.  
Línea 735: Línea 732:     
'''E NOJ MIS YI E US'''
 
'''E NOJ MIS YI E US'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (48).png|right|350px]]
   
<poem>
 
<poem>
 
Ayan ta inyajr, inkojt nixi’ nojmis, ch’a’r awayan,  
 
Ayan ta inyajr, inkojt nixi’ nojmis, ch’a’r awayan,  
Línea 765: Línea 761:  
k’a’pa k’ujxa, tichan tichan atob’oy  
 
k’a’pa k’ujxa, tichan tichan atob’oy  
 
uwarku ub’a tama tuno’r e k’opot;  
 
uwarku ub’a tama tuno’r e k’opot;  
 
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (48).png|right|350px]]
 
Yixto yar e us i’xin wa’n tze’ne uwira najtir  
 
Yixto yar e us i’xin wa’n tze’ne uwira najtir  
 
kochwa’ uche e nojmis  
 
kochwa’ uche e nojmis  
Línea 776: Línea 772:  
</poem>
 
</poem>
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|95px]]
 
'''Inpatna nib’ajner:'''  
 
'''Inpatna nib’ajner:'''  
   Línea 786: Línea 782:  
*¿Chito’ k’ani ani ukorpes e noj mis?
 
*¿Chito’ k’ani ani ukorpes e noj mis?
   −
==UYUSTANA’R E U’T TZ’IJB’==
+
==Uyustana’r e u’t tz’ijb’==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
    
Ak’ajti kochwa’ kochwa’ a’xin uyokir e u’t tz’ijb’ te ojroner Ch’orti’.
 
Ak’ajti kochwa’ kochwa’ a’xin uyokir e u’t tz’ijb’ te ojroner Ch’orti’.
Línea 797: Línea 793:  
Ma’chi twa’ anajpes ke’ inyajrix twa’ akanse kochwa’ ajka e u’t tz’ijb’, taka e maxtak.  
 
Ma’chi twa’ anajpes ke’ inyajrix twa’ akanse kochwa’ ajka e u’t tz’ijb’, taka e maxtak.  
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
<poem>
 
<poem>
 
Ukani uyajk’na’r e ut’ tz’ijb’ob’.  
 
Ukani uyajk’na’r e ut’ tz’ijb’ob’.  
Línea 811: Línea 807:  
Nakpat no’n katz’ijb’a ti kajun yi kapejku’t uxyayr twa’ kakani inb’utz.
 
Nakpat no’n katz’ijb’a ti kajun yi kapejku’t uxyayr twa’ kakani inb’utz.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (51).png|center|250px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (51).png|center|350px]]
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' escribiendo.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' escribiendo.png|right|95px]]
 
'''Inpatna nib’ajner:'''  
 
'''Inpatna nib’ajner:'''  
   Línea 820: Línea 816:  
Insajka ta e mojr junob’ e u’t tz’ijb’ war inkansena yi intak’b’u ta inte’ jun, nakpat inwirse nipya’rob’ yi wajkanseyaj.
 
Insajka ta e mojr junob’ e u’t tz’ijb’ war inkansena yi intak’b’u ta inte’ jun, nakpat inwirse nipya’rob’ yi wajkanseyaj.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
<div style="clear:both"></div>
==UYUSTANA’R E OJRONEROB’==
+
 
 +
==Uyustana’r e ojronerob’==
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
    
Tz’ijb’an jo’te’ ojronerob’ taka e u’t tz’ijb’ xe’ war akanse, twa’ e ajknwa’r ukani wa’kchetaka.  
 
Tz’ijb’an jo’te’ ojronerob’ taka e u’t tz’ijb’ xe’ war akanse, twa’ e ajknwa’r ukani wa’kchetaka.  
Línea 828: Línea 826:  
Kansen tuk’a ojroner a’xin b’ajxan tama xe’ war akanse twa’ uyusta a’xin uyokir e ajkanwa’r.  
 
Kansen tuk’a ojroner a’xin b’ajxan tama xe’ war akanse twa’ uyusta a’xin uyokir e ajkanwa’r.  
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Utz’ijb’a yi upejka e ojronerob’ xe’ war akansena  
 
Utz’ijb’a yi upejka e ojronerob’ xe’ war akansena  
 
Una’ta uyusta uyokir e ojronerob’ ub’ajnertaka.  
 
Una’ta uyusta uyokir e ojronerob’ ub’ajnertaka.  
Línea 837: Línea 835:  
Awejtz’u kochwa’ twa’ o’sta uyokir a’xin e ojronerob’ xe’ turu ejmar.
 
Awejtz’u kochwa’ twa’ o’sta uyokir a’xin e ojronerob’ xe’ turu ejmar.
   −
{| style="width:60%; margin:1em auto 1em auto;"
+
{| class="wikitable" style="width:60%; margin:1em auto 1em auto;"
 
|-
 
|-
|Ojroner yab’arb’ir u’t  
+
|<center>'''Ojroner yab’arb’ir u’t'''</center>
|Ojroner xe’ Ostab’irix u’t
+
|<center>'''Ojroner xe’ Ostab’irix u’t'''</center>
    
|-
 
|-
 
|Ich       
 
|Ich       
|am 
+
|a'''m ''''
    
|-
 
|-
 
|ja’       
 
|ja’       
|b’u’r
+
|'''b'''’u’r
    
|-
 
|-
 
|kar       
 
|kar       
|ich
+
|'''i'''ch
    
|-
 
|-
 
|am       
 
|am       
|j a’  
+
|'''j''' a’  
    
|-
 
|-
 
|b’u’r       
 
|b’u’r       
|k ar   
+
|'''k '''ar   
    
|-
 
|-
 
|xan       
 
|xan       
|tzutz
+
|'''tz'''utz
    
|-
 
|-
 
|yuru’       
 
|yuru’       
|x an   
+
|'''x''' an   
    
|-
 
|-
 
|tzutz       
 
|tzutz       
|yuru’
+
|'''y'''uru’
 
|}
 
|}
    +
Nib’ajner inpatna: U’nsta e ojronerob’  xe’ uyakta e ajkanseyaj takaren, k’ani twa’ inwira kochwa’ a’xin uyokir utz’ijb’ana’r e u’t tz’ijb’ e ojronerob’ xe’ achekta ejmar. Tya’ ak’a’pa inche inwirse e ajkanseyaj twa’ uya’rye’n jay inb’utz inche.tz’i’
 +
 +
{| class="wikitable" style="width:60%; margin:1em auto 1em auto;"
 +
|-valign="top"
 +
|style="width:33%|k’in
 +
 +
lukum
 +
 +
oror
 +
 +
pataj
 +
 +
rum
 +
 +
mamoj
 +
 +
nar
 +
 +
t’ur uk
 +
 +
|style="width:34%|
 +
chay
 +
 +
tata’
 +
 +
xanab’
 +
 +
chunpi’
 +
 +
winik
 +
 +
tz’i’
 +
 +
k’in
 +
 +
lukum
 +
 +
oror
 +
 +
pataj
 +
 +
|style="width:33%|rum
 +
 +
mamoj
 +
 +
nar
 +
 +
t’ur
 +
 +
uk
    +
chay
   −
tabla pagina 52,54
+
tata’
    +
xanab’
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|75px]]
+
chunpi’
   −
===2.11 UK’ANPESNA’R E SAJKNIB’ OJRONER===
+
winik
 +
|}
 +
 
 +
==Uk’anpesna’r e sajknib’ ojroner==
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
   
 
   
Uso de diccionarios: tres listas de seis palabras cada una, en orden alfabético, dar la instrucción en idioma maya para cómo encontrar una palabra dentro de un orden alfabético).
+
''Uso de diccionarios: tres listas de seis palabras cada una, en orden alfabético, dar la instrucción en idioma maya para cómo encontrar una palabra dentro de un orden alfabético).''
 
     −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (53).png|right|175px]]
   
B’ajxan twa’ ak’ajti taka e ajkanwa’rob’ kochwa’ twa’ uk’anpesob’ e sajknib’ ojroner, kochwa’ twa’ upojrob’ e ojronerob’ tamar yi twa’ utajwyob’ ub’ijnusyaj e ojronerob’ xe’ awajk’u twa’ upojrob’: e’ra ache’npa twa’ ja’xirob’ ma’chi utajwyob’ intran e kanwa’r ira.  
 
B’ajxan twa’ ak’ajti taka e ajkanwa’rob’ kochwa’ twa’ uk’anpesob’ e sajknib’ ojroner, kochwa’ twa’ upojrob’ e ojronerob’ tamar yi twa’ utajwyob’ ub’ijnusyaj e ojronerob’ xe’ awajk’u twa’ upojrob’: e’ra ache’npa twa’ ja’xirob’ ma’chi utajwyob’ intran e kanwa’r ira.  
 
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (53).png|center|175px]]
 
Uk’anpesna’r e sajknib’ ojroner k’ani twa’ una’tob’ ke’ twa’ upojrob’ e ojronerob’, aka’y kochwa’ a’xin uyokir e u’t tz’ijb’ ti kawojroner, b’ajxan a’xin e a, b’, ch, ch’, e, i, j, k..........etc, b’an kochwa’ e’ra tya’ a’xin tya’ ak’otoy uk’a’pa’rir uk’anpesna’r e sajknib’ ojroner.
 
Uk’anpesna’r e sajknib’ ojroner k’ani twa’ una’tob’ ke’ twa’ upojrob’ e ojronerob’, aka’y kochwa’ a’xin uyokir e u’t tz’ijb’ ti kawojroner, b’ajxan a’xin e a, b’, ch, ch’, e, i, j, k..........etc, b’an kochwa’ e’ra tya’ a’xin tya’ ak’otoy uk’a’pa’rir uk’anpesna’r e sajknib’ ojroner.
      −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|left|75px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Una’ta tuk’a twa’ uk’anpesna’r e '''sajknib’ ojroner.'''
 
Una’ta tuk’a twa’ uk’anpesna’r e '''sajknib’ ojroner.'''
 
   
 
   
Línea 899: Línea 951:  
Utz’ijb’a tama ujun tuk’a b’ijnusyaj ukojko e ojronerob’ xe’ war upojro.  
 
Utz’ijb’a tama ujun tuk’a b’ijnusyaj ukojko e ojronerob’ xe’ war upojro.  
   −
  −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|left|75px]]
   
'''Inpatna nib’ajner:'''
 
'''Inpatna nib’ajner:'''
 
   
 
   
 
Inpojro tama e sajknib’ ojroner twa’ ina’ta tuk’a k’ani che e ojronerob’ xe’ uyakta e ajkanseyaj takaren.
 
Inpojro tama e sajknib’ ojroner twa’ ina’ta tuk’a k’ani che e ojronerob’ xe’ uyakta e ajkanseyaj takaren.
    +
{| class="wikitable" width="60%" style="margin:1em auto 1em auto" id="Competencia 1"
 +
|-valign="top"
 +
|style="width:16%;"|Aras
 +
 +
Inkano
 +
 +
Ixik
 +
 +
|Jun
 +
 +
Me’ynib’
 +
 +
Tz’ijnib’
 +
 +
|style="width:16%;"|Ik’ar
 +
 +
Jinaj
 +
 +
Mis
   −
tabla pagina 54
+
|style="width:16%;"|Sa’
    +
Sinam
    +
Tz’i’
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|left|75px]]
+
|A’kta’r
 +
 
 +
Jjrya’r
 +
 
 +
k’ech’uj
 +
 +
|style="width:16%;"|Sojsoj
 +
 
 +
sojyom
 +
 
 +
Tzejpjun
 +
|}
 +
 
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
 
'''Ta nyo’tot'''
 
'''Ta nyo’tot'''
 
   
 
   
Línea 920: Línea 1004:     
Chitam, ak’ach, sojsoj, mam, kar, xoyoyojrum.
 
Chitam, ak’ach, sojsoj, mam, kar, xoyoyojrum.
 +
 +
[[Categoría:Comunicación y Lenguaje]] [[Categoría:Educación Bilingüe]][[Category:Book:Nuestro_idioma_en_la_escuela_-_ch'orti']]