Cambios

Busca en cnbGuatemala con Google

sin resumen de edición
Línea 2: Línea 2:  
{{DISPLAYTITLE:Swach’ kojtakan el yet’ sub’ojal~manh ajltakok skuyan stzolalil kuywajum sti’ yik Chuj (Reconocimiento y sensibilización gramatical)}}
 
{{DISPLAYTITLE:Swach’ kojtakan el yet’ sub’ojal~manh ajltakok skuyan stzolalil kuywajum sti’ yik Chuj (Reconocimiento y sensibilización gramatical)}}
 
__TOC__
 
__TOC__
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(47).png|center|400px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(47).png|center|250px]]
    
==Tastak tz’elk’och sb’o’i==
 
==Tastak tz’elk’och sb’o’i==
Línea 9: Línea 9:  
#Sek jelan tz’aj heb’ kotak ix yet’ heb’ kotak winak unin sk’anlb’an stzolalil stzib’chaj koti’ Chuj.
 
#Sek jelan tz’aj heb’ kotak ix yet’ heb’ kotak winak unin sk’anlb’an stzolalil stzib’chaj koti’ Chuj.
   −
==Tas skutej kok’anan juntzanh stzolalil kotz’ib’an t’a koti’, juntzanh sk’anchaj ichok t’a sk’exulok~sjel b’i’al, Sk’exulok~sjel b’i’al oxe’ t’a yik junhej junok anima, oxe pax t’a b’aj tzijtum~tilwal heb’ ichok tzolnab’il kotz’ib’an koti’~kiti’.==
+
==Tas skutej kok’anan juntzanh stzolalil kotz’ib’an t’a koti’, juntzanh sk’anchaj ichok t’a sk’exulok~sjel b’i’al, Sk’exulok~sjel b’i’al oxe’ t’a yik junhej junok anima, oxe pax t’a b’aj tzijtum~tilwal heb’ ichok tzolnab’il kotz’ib’an koti’~kiti’==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Uso de los pronombres personales, personas gramaticales: tres del singular, tres del plural.''  
 
''Uso de los pronombres personales, personas gramaticales: tres del singular, tres del plural.''  
Línea 40: Línea 40:  
|}
 
|}
   −
==Ha b’ial yet’ smakanhil tz’aj sik’chaji Smakanhil, sjeljunb’ahil kalan el juntzanh sb’i’al yet’ sk’exulok b’i’al.==
+
==Ha b’ial yet’ smakanhil tz’aj sik’chaji Smakanhil, sjeljunb’ahil kalan el juntzanh sb’i’al yet’ sk’exulok b’i’al==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Los sustantivos y su clasificación: Conjugación de los sustantivos con las seis personas gramaticales.''  
 
''Los sustantivos y su clasificación: Conjugación de los sustantivos con las seis personas gramaticales.''  
Línea 103: Línea 103:  
yuk’ab’
 
yuk’ab’
   −
|style="width:33%;"|
+
|style="width:33%; line-height:14px;"|
    
'''pat'''
 
'''pat'''
Línea 155: Línea 155:  
sk’apak heb’
 
sk’apak heb’
   −
|style="width:33%;"|
+
|style="width:33%; line-height:14px;"|
    
'''ich'''
 
'''ich'''
Línea 270: Línea 270:  
Yanhil, yal, yilji~yilxi, smoj, yelaw, smay.
 
Yanhil, yal, yilji~yilxi, smoj, yelaw, smay.
   −
==Skilan pax junxo makanh skuynab’il unin tik, haton sk’annab’il, junk’ajan tz’akub’ lolonel etb’ilnhej ochi t’a b’i’al, syam och t’a juntzanh yechel tz’ib’ yik chuj juntzanh max tak’wi xch’okojil.==
+
==Skilan pax junxo makanh skuynab’il unin tik, haton sk’annab’il, junk’ajan tz’akub’ lolonel etb’ilnhej ochi t’a b’i’al, syam och t’a juntzanh yechel tz’ib’ yik chuj juntzanh max tak’wi xch’okojil==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
   Línea 294: Línea 294:     
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 
|style="width:25%; line-height:14px;"|
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(53.1).png|center|200px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(49.3).png|center|175px]]
 
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 
|style="width:25%; line-height:14px;"|
   Línea 373: Línea 373:  
Te wach’ tzasaynhej jantak juntzanh tz’ilchaj t’a yol koti’, tzach’oxan yil heb’ tzakuyu’.
 
Te wach’ tzasaynhej jantak juntzanh tz’ilchaj t’a yol koti’, tzach’oxan yil heb’ tzakuyu’.
   −
==Kokuyek juntzanhxo kuynab’il yik koti’, haton sk’annab’il, junk’ajan tz’akub’ lolonel etb’ilnhej ochi t’a b’i’al, syam och t’a juntzanh yechel tz’ib’ yik chuj stak’wi t’a xch’okojil, ma juntzanh stak’wi yol koti’.==
+
==Kokuyek juntzanhxo kuynab’il yik koti’, haton sk’annab’il, junk’ajan tz’akub’ lolonel etb’ilnhej ochi t’a b’i’al, syam och t’a juntzanh yechel tz’ib’ yik chuj stak’wi t’a xch’okojil, ma juntzanh stak’wi yol koti’==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Uso de prefijos que indican posesión para sustantivos que empiezan con una vocal.''
 
''Uso de prefijos que indican posesión para sustantivos que empiezan con una vocal.''
Línea 509: Línea 509:  
</div>
 
</div>
   −
==Juntzanh b’i’al manh et’b’ilok ochi.==
+
==Juntzanh b’i’al manh et’b’ilok ochi==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Sustantivos nunca poseídos.''  
 
''Sustantivos nunca poseídos.''  
Línea 582: Línea 582:  
Skob’o’ek jantak juntzanhxo tz’ilchaj t’a koti’ Chuj tik.
 
Skob’o’ek jantak juntzanhxo tz’ilchaj t’a koti’ Chuj tik.
   −
==Ha jun b’i’al sk’exwi eli.==
+
==Ha jun b’i’al sk’exwi eli==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Sustantivos supletivos.''  
 
''Sustantivos supletivos.''  
Línea 589: Línea 589:  
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
   −
{|style="width:45%; border: 2px  solid #808080; border-radius: 7px; margin:1em auto 1em auto"
+
{|style="width:45%; margin:1em auto 1em auto"
 
|-
 
|-
 
|style="width:50%; line-height:14px;"|
 
|style="width:50%; line-height:14px;"|
Línea 627: Línea 627:  
'''Haton juntzanh ha yik ch’ok b’i’al tik tz’ak’an tz’akwi b’i’an, ichok juntzanh skil yalanh tik. Haton juntzanh tik: al yet’ il'''
 
'''Haton juntzanh ha yik ch’ok b’i’al tik tz’ak’an tz’akwi b’i’an, ichok juntzanh skil yalanh tik. Haton juntzanh tik: al yet’ il'''
   −
{|style="width:37%; border: 2px  solid #808080; border-radius: 7px; margin:1em auto 1em auto"
+
{|style="width:37%; margin:1em auto 1em auto"
 
|-
 
|-
 
|style="width:50%; line-height:14px;"|
 
|style="width:50%; line-height:14px;"|
Línea 659: Línea 659:  
Yet’ junok ch’anh hu’um tz’ib’ab’il t’a koti’, skosay elta juntzanhxo tik sko te’ ilej eli.
 
Yet’ junok ch’anh hu’um tz’ib’ab’il t’a koti’, skosay elta juntzanhxo tik sko te’ ilej eli.
   −
==B’i’al ay yalan yik yet’ juntzanhxo.==
+
==B’i’al ay yalan yik yet’ juntzanhxo==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Sustantivos relacionales''
 
''Sustantivos relacionales''
Línea 673: Línea 673:  
T’ayin, wet’ok.
 
T’ayin, wet’ok.
   −
==Juntzanh b’i’al hato syala tas yaji, sb’o’i.==  
+
==Juntzanh b’i’al hato syala tas yaji, sb’o’i==  
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Sustantivos según composición''  
 
''Sustantivos según composición''  
Línea 679: Línea 679:  
''Sustantivos compuestos''  
 
''Sustantivos compuestos''  
   −
<div style="width:50%; border: 2px solid #808080; border-radius: 7px; margin:1em auto 1em auto">
+
<div style="width:75%; margin:1em auto 1em auto">
 
{|style="width:50%; margin:1em auto 1em auto"
 
{|style="width:50%; margin:1em auto 1em auto"
 
|-
 
|-
Línea 747: Línea 747:  
Haton juntzanh tik, chab’ yib’al heb’ pojan tz’aj stz’ib’aj heb’, wach’chum~wach’xam junnhej snab’enal chi’, yujto chab’ oxe tz’aj syaman sb’a jun nab’en syal chi’  
 
Haton juntzanh tik, chab’ yib’al heb’ pojan tz’aj stz’ib’aj heb’, wach’chum~wach’xam junnhej snab’enal chi’, yujto chab’ oxe tz’aj syaman sb’a jun nab’en syal chi’  
   −
{|style="width:50%; border: 2px  solid #808080; border-radius: 7px; margin:1em auto 1em auto"
+
{|style="width:50%; margin:1em auto 1em auto"
 
|-
 
|-
 
|style="width:33%; line-height:14px;"|
 
|style="width:33%; line-height:14px;"|
Línea 783: Línea 783:  
Chab’ b’i’al tz’alan~tzaln jun nab’en, ha jun b’ab’el b’i’al chi’, etb’il och yuj jun xchab’il chi’, ha b’aj tz’alchaj och junok anima yet’ tz’ik’chaj och sb’isul ixtota’ tz’och xchab’il b’i’al chi’. Icha tik:
 
Chab’ b’i’al tz’alan~tzaln jun nab’en, ha jun b’ab’el b’i’al chi’, etb’il och yuj jun xchab’il chi’, ha b’aj tz’alchaj och junok anima yet’ tz’ik’chaj och sb’isul ixtota’ tz’och xchab’il b’i’al chi’. Icha tik:
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
{|style="width:60%; border: 2px  solid #808080; border-radius: 7px; margin:1em auto 1em auto"
+
{|style="width:60%; margin:1em auto 1em auto"
 
|-
 
|-
 
|style="width:30%; line-height:14px;"|
 
|style="width:30%; line-height:14px;"|
Línea 842: Línea 842:     
Ko’b’o’ek junok yune’ ik’ti’ yet’ok, chab’ t’ilanh skob’o’, ma tas syal winh kok’ayb’umal.
 
Ko’b’o’ek junok yune’ ik’ti’ yet’ok, chab’ t’ilanh skob’o’, ma tas syal winh kok’ayb’umal.
 +
    
==B’i’al tzanh max killaj/ juntzo’nh b’I matzlaj kila’==
 
==B’i’al tzanh max killaj/ juntzo’nh b’I matzlaj kila’==
Línea 882: Línea 883:  
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(66).png|center|330px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(66).png|center|330px]]
   −
==Tastak skutej kok’ulan~kib’on t’a jun makanh kuynab’il max~ma tzk’axwi a junokxo mach.==
+
==Tastak skutej kok’ulan~kib’on t’a jun makanh kuynab’il max~ma tzk’axwi a junokxo mach==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Conjugación de verbos intransitivos.''
 
''Conjugación de verbos intransitivos.''
   −
{|style="width:50%; border: 2px solid #808080; border-radius: 7px; margin:1em auto 1em auto"
+
{|style="width:50%;  margin:1em auto 1em auto"
 
|-
 
|-
 
|style="width:20%; line-height:14px;"|
 
|style="width:20%; line-height:14px;"|
Línea 1030: Línea 1031:  
</poem>
 
</poem>
   −
==Juntzanhxo sk’ulaj k’axpajlaj sb’a ~tzk’axwi a junokxo mach.==  
+
==Juntzanhxo sk’ulaj k’axpajlaj sb’a ~tzk’axwi a junokxo mach==  
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Verbos transitivos.''
 
''Verbos transitivos.''
Línea 1076: Línea 1077:  
</poem>
 
</poem>
   −
==Syalnab’il junok tas tz’ib’xi.==
+
==Syalnab’il junok tas tz’ib’xi==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''El movimiento.''
 
''El movimiento.''
Línea 1094: Línea 1095:  
</poem>
 
</poem>
   −
==Bi’ ma mach tz’alnax t’a junok nab’en.==
+
==Bi’ ma mach tz’alnax t’a junok nab’en==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
Hanhej ton pax tzolnab’il koti’ ay och junok mach tz’alnaxi, tz’ik’ti’aj~tz’ik’ti’axi t’a ik’ti’, yujchi’ wach’ skil junxo tik .  
 
Hanhej ton pax tzolnab’il koti’ ay och junok mach tz’alnaxi, tz’ik’ti’aj~tz’ik’ti’axi t’a ik’ti’, yujchi’ wach’ skil junxo tik .  
Línea 1124: Línea 1125:     
'''Ichok jun skil tik:'''
 
'''Ichok jun skil tik:'''
{|style="width:50%; border: 2px  solid #808080; border-radius: 7px; margin:1em auto 1em auto"
+
{|style="width:50%; margin:1em auto 1em auto"
 
|-
 
|-
 
|style="width:20%; line-height:14px;"|
 
|style="width:20%; line-height:14px;"|
Línea 1202: Línea 1203:  
|}
 
|}
   −
==Tz’akub’ lajwub’al~slajub’ lolonel~paxti’.==
+
==Tz’akub’ lajwub’al~slajub’ lolonel~paxti’==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''El Sufijo.''  
 
''El Sufijo.''  
Línea 1227: Línea 1228:     
<div style="clear:both"></div>
 
<div style="clear:both"></div>
==Skila’ Tastak tz’aj kalan juntzanh tik, t’a tikne’ik, ek’nakxo ma olujok; t’a b’it, aw, il, tanhwal, kuywal.==
+
==Skila’ Tastak tz’aj kalan juntzanh tik, t’a tikne’ik, ek’nakxo ma olujok; t’a b’it, aw, il, tanhwal, kuywal==
    
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
Línea 1310: Línea 1311:  
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(76).png|center|400px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(76).png|center|400px]]
   −
==Junxo tzolanhil lolonel tik sk’axpaj ek’ yet’ yib’.==  
+
==Junxo tzolanhil lolonel tik sk’axpaj ek’ yet’ yib’==  
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Transitivos radicales.''
 
''Transitivos radicales.''
Línea 1318: Línea 1319:     
<poem>
 
<poem>
tzachinmak’a  
+
:tzachinmak’a  
tzinalak’a’  
+
:tzinalak’a’  
olachyila’  
+
:olachyila’  
ixinskolo  
+
:ixinskolo  
 
</poem>
 
</poem>
      
K’anb’ejek hek’i tato ayto tz’ilchaj t’a koti’ chuj.
 
K’anb’ejek hek’i tato ayto tz’ilchaj t’a koti’ chuj.
 
   
 
   
 
Kob’o’ek yune nab’en yet’ juntzanh ay yib’anh wan kilan tik, ma pax yet’ skok’anb’ej ek’ chi’.
 
Kob’o’ek yune nab’en yet’ juntzanh ay yib’anh wan kilan tik, ma pax yet’ skok’anb’ej ek’ chi’.
 +
<div style="clear:both"></div>
   −
 
+
==Ha t’a jun makanh yik koti’ chuj tik, haton juntzanh sk’axpaj ek’ yib’al. Kilek juntzanh ch’oxnab’il tik, chab’ makanh heb’ ay, jun numan yet’ jun aychanh==  
 
  −
 
  −
==Ha t’a jun makanh yik koti’ chuj tik, haton juntzanh sk’axpaj ek’ yib’al. Kilek juntzanh ch’oxnab’il tik, chab’ makanh heb’ ay, jun numan yet’ jun aychanh.==  
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Transitivos derivados.''  
 
''Transitivos derivados.''  
   −
{|style="width:50%; border: 2px  solid #808080; border-radius: 7px; margin:1em auto 1em auto"
+
{|style="width:50%; float:left;"
 
|-
 
|-
 
|style="width:50%; line-height:14px;"|
 
|style="width:50%; line-height:14px;"|
Línea 1349: Línea 1347:  
Ixsmil '''nok’ kaxla'''nh nok’ okes  
 
Ixsmil '''nok’ kaxla'''nh nok’ okes  
 
|}
 
|}
 +
<div style="clear:both"></div>
   −
==Skil jantak juntzanhxo sk’ulaj tik sk’axpaj ek’i:==  
+
==Skil jantak juntzanhxo sk’ulaj tik sk’axpaj ek’i==  
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Conjugación verbal del transitivo derivado.''  
 
''Conjugación verbal del transitivo derivado.''  
Línea 1362: Línea 1361:  
</poem>  
 
</poem>  
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(78).png|right|175px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(78).png|right|160px]]
 
  −
 
   
<poem>
 
<poem>
 
'''lak’'''  
 
'''lak’'''  
Línea 1375: Línea 1372:  
ixlak’ heb’  
 
ixlak’ heb’  
 
</poem>
 
</poem>
   
Skolajb’itej~kilajb’tzok yet’ yik winh tzonhkuyani
 
Skolajb’itej~kilajb’tzok yet’ yik winh tzonhkuyani
   −
 
+
<div style="clear:both"></div>
 
+
==Ha junhtzanhxo sk’ulaj tik yib’al chajtil yaji==
==Ha junhtzanhxo sk’ulaj tik yib’al chajtil yaji.==
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Verbos transitivos causativos.''
 
''Verbos transitivos causativos.''
Línea 1394: Línea 1389:  
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
 
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
 
<div style="width:40%; float:left;">
 
<div style="width:40%; float:left;">
  −
   
<poem>
 
<poem>
 
Kilek jantak ka’el ay ek’ t’a kopatik kichanh, skolajb’itan yet’ juntzanh kuynab’il wan kilan tik, skolwaj och winh ma ix tzonhk’ayb’ani t’a yol kokuynub’ tik.
 
Kilek jantak ka’el ay ek’ t’a kopatik kichanh, skolajb’itan yet’ juntzanh kuynab’il wan kilan tik, skolwaj och winh ma ix tzonhk’ayb’ani t’a yol kokuynub’ tik.
Línea 1408: Línea 1401:  
<div style="clear:both"></div>
 
<div style="clear:both"></div>
   −
==Sb’onab’il t’a b’aj tzijtum tz’aj kalan yik b’i’al, lokan och yet’ anima.==
+
==Sb’onab’il t’a b’aj tzijtum tz’aj kalan yik b’i’al, lokan och yet’ anima==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Formación de plurales. Plural de sustantivos relacionados con personas.''  
 
''Formación de plurales. Plural de sustantivos relacionados con personas.''  
Línea 1422: Línea 1415:  
<div style="width:60%: float:right">
 
<div style="width:60%: float:right">
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(80).png|center|250px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(80).png|center|250px]]
::::::::::::::::'''kokaxlanh'''
+
<center>'''kokaxlanh'''</center>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
Línea 1430: Línea 1423:  
Kob’o’ek tz’akan nab’en yet’ juntzanh lolonel ixkil t’a yib’anh tik.
 
Kob’o’ek tz’akan nab’en yet’ juntzanh lolonel ixkil t’a yib’anh tik.
   −
==Jantak juntzanh tz’alan chajtil yilchaj junok tas sub’ojto:==
+
==Jantak juntzanh tz’alan chajtil yilchaj junok tas sub’ojto==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Plural de adjetivos simples.''
 
''Plural de adjetivos simples.''
+
 
 
Haton junxo tzolalil kotz’ib’an koti’ tik chajtil yilchaj junok tas
 
Haton junxo tzolalil kotz’ib’an koti’ tik chajtil yilchaj junok tas
 
<poem>  
 
<poem>  
Línea 1447: Línea 1440:  
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
 
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
 
<div style="width:40%; float:left;">
 
<div style="width:40%; float:left;">
  −
  −
   
<poem>
 
<poem>
 
Tzanh sak chej
 
Tzanh sak chej
Línea 1460: Línea 1450:  
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
   
<div style="clear:both"></div>
 
<div style="clear:both"></div>
   −
==Jantak juntzanh niwan yalani chajtil yilchaj junok tas yet’ yib’al et’b’il ochi. Icha xch’oxnab’il tik:==
+
==Jantak juntzanh niwan yalani chajtil yilchaj junok tas yet’ yib’al et’b’il ochi. Icha xch’oxnab’il tik==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Plural de adjetivos con raíces posicionales.''
 
''Plural de adjetivos con raíces posicionales.''
   −
{|style="width:40%; border: 2px  solid #808080; border-radius: 7px; margin:1em auto 1em auto"
+
{|style="width:40%; margin:1em auto 1em auto"
 
|-
 
|-
 
|style="width:50%; line-height:14px;"|
 
|style="width:50%; line-height:14px;"|
Línea 1498: Línea 1487:  
</div>
 
</div>
 
<div style="width:60%: float:right">
 
<div style="width:60%: float:right">
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(82).png|center|225px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(79).png|center|250px]]
:::::::::::::k’ojan ek’ heb’
+
<center>k’ojan ek’ heb’</center>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
   −
==Yalnab’il Jolom b’i t’a tzijtum~yik niwan:==
+
==Yalnab’il Jolom b’i t’a tzijtum~yik niwan==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Plural de apellidos.''
 
''Plural de apellidos.''
Línea 1519: Línea 1508:  
</poem>
 
</poem>
   −
'''Texto en negrita'''==Tzanh k’ajil lolonel~paxti’ ay sti’inhul ma sjichanil.==
+
==Tzanh k’ajil lolonel~paxti’ ay sti’inhul ma sjichanil==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''La partículas. Partículas direccionales.''  
 
''La partículas. Partículas direccionales.''  
Línea 1553: Línea 1542:  
</div>
 
</div>
 
<div style="width:60%: float:right">
 
<div style="width:60%: float:right">
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(83).png|center|225px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(88).png|center|225px]]
 
:::::::::::::'''tzin’ochi'''
 
:::::::::::::'''tzin’ochi'''
 
</div>
 
</div>
Línea 1559: Línea 1548:     
<div style="clear:both"></div>
 
<div style="clear:both"></div>
==juntzanhxo k’ajil lolonel tz’alan eli jantak tas sk’anchaji:==
+
 
 +
==juntzanhxo k’ajil lolonel tz’alan eli jantak tas sk’anchaji==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Partículas que indican un instrumento.''  
 
''Partículas que indican un instrumento.''  
Línea 1596: Línea 1586:  
Kob’o’ek junok yune’ ik’ti’ yib’anh juntzanh lolonel wan kokuyan t’a yib’anh tik.
 
Kob’o’ek junok yune’ ik’ti’ yib’anh juntzanh lolonel wan kokuyan t’a yib’anh tik.
   −
==Tzanh sk’ajil lolonel yik ch’oxnab’il.==
+
 
 +
==Tzanh sk’ajil lolonel yik ch’oxnab’il==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Uso de partículas demostrativas.''
 
''Uso de partículas demostrativas.''
Línea 1604: Línea 1595:     
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
 
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
<div style="width:30%; float:left;">
+
<div style="width:30%; float:left; margin:2em auto 1em auto">
 
  −
 
  −
 
   
<poem>
 
<poem>
 
Junchi’  
 
Junchi’  
Línea 1619: Línea 1607:  
<div style="width:70%: float:right">
 
<div style="width:70%: float:right">
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(85).png|center|350px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(85).png|center|350px]]
::::::::::::::::junchi’
+
<center>'''junchi’'''</center>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
Línea 1629: Línea 1617:  
Skalanek yab’ heb’ ketb’eyum yik kila tato wach’ ix aji.
 
Skalanek yab’ heb’ ketb’eyum yik kila tato wach’ ix aji.
   −
==Juntzanh sk’ajil lolonel~paxti’ sk’anchaji tz’alani yik ta to ma’ay:==
+
==Juntzanh sk’ajil lolonel~paxti’ sk’anchaji tz’alani yik ta to ma’ay==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Uso de partículas negativas.''  
 
''Uso de partículas negativas.''  
Línea 1664: Línea 1652:  
Chanh skutej kawtani kilani tato ay chuklaj ix’aji.
 
Chanh skutej kawtani kilani tato ay chuklaj ix’aji.
   −
==Kilek junxo sk’ajil lolonel~paxti’ tik sk’anchaji yik sk’anb’aj junok tas.==
+
==Kilek junxo sk’ajil lolonel~paxti’ tik sk’anchaji yik sk’anb’aj junok tas==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Uso de partículas interrogativas.''
 
''Uso de partículas interrogativas.''
Línea 1672: Línea 1660:  
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
 
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
 
<div style="width:30%; float:left;">
 
<div style="width:30%; float:left;">
      
<poem>
 
<poem>
Línea 1724: Línea 1711:  
</div>
 
</div>
   −
==Tz’akan nab’en.==  
+
==Tz’akan nab’en==  
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''La oración. Oraciones declarativas o afirmativa.''  
 
''La oración. Oraciones declarativas o afirmativa.''  
Línea 1740: Línea 1727:       −
==Tz’akan nab’en max yallaj~ma tzyla ta to tzuji junok tas, ma to ma’ay xinhej.==
+
==Tz’akan nab’en max yallaj~ma tzyla ta to tzuji junok tas, ma to ma’ay xinhej==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Oraciones negativas.''
 
''Oraciones negativas.''
Línea 1755: Línea 1742:       −
==Tz’ak’an nab’en sk’anb’an yab’i:==
+
==Tz’ak’an nab’en sk’anb’an yab’i==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Oraciones interrogativas.''  
 
''Oraciones interrogativas.''  
Línea 1771: Línea 1758:       −
==Haton junxo lolonel tik te wach’ b’o’an el b’i’al. Ha komon tzalani chajtil yilji, yochi.==
+
==Haton junxo lolonel tik te wach’ b’o’an el b’i’al. Ha komon tzalani chajtil yilji, yochi==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]  
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]  
 
''El adjetivo. El adjetivo común.''
 
''El adjetivo. El adjetivo común.''
Línea 1803: Línea 1790:       −
==Tas yaji: Ay pax jun makanhxo lolonel tzalan eli tas yaj junok tas wan kilani. Ma chajtil yaj ek’i.==
+
==Tas yaji: Ay pax jun makanhxo lolonel tzalan eli tas yaj junok tas wan kilani. Ma chajtil yaj ek’i==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Posicionales.''
 
''Posicionales.''
Línea 1840: Línea 1827:  
Ma skob’o’ek jun tas icha wan yalanh kokuynab’il tik k’atan, linhan...
 
Ma skob’o’ek jun tas icha wan yalanh kokuynab’il tik k’atan, linhan...
   −
==Ha juntzanhxo lolonel tik, ha tz’alani tas makanhil junok tas wan kalani.==
+
<div style="clear:both"></div>
 +
==Ha juntzanhxo lolonel tik, ha tz’alani tas makanhil junok tas wan kalani==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Los Clasificadores.''
 
''Los Clasificadores.''
Línea 1847: Línea 1835:     
Ha juntzanh tik te tzijtum~niwan heb’:  
 
Ha juntzanh tik te tzijtum~niwan heb’:  
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
+
<div style="width:30%; float:left">
 
<div style="width:40%; float:left;">
 
<div style="width:40%; float:left;">
   Línea 1865: Línea 1853:  
<div style="width:60%: float:right">
 
<div style="width:60%: float:right">
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(92).png|center|100px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(92).png|center|100px]]
::::::::::::::::'''ix''' unin
+
<center>'''ix''' unin</center>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
Línea 1881: Línea 1869:  
:'''K’inal''' ('''k’inal''' yax nhab’, '''k’inal''' xilnhab’, '''k’inal''' waxnhab’)
 
:'''K’inal''' ('''k’inal''' yax nhab’, '''k’inal''' xilnhab’, '''k’inal''' waxnhab’)
 
</poem>
 
</poem>
 +
<div style="clear:both"></div>
   −
==Tzanhxo tzolnab’il lolonel yaman yaj stz’akwub’al yet’ b’i.==
+
==Tzanhxo tzolnab’il lolonel yaman yaj stz’akwub’al yet’ b’i==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]  
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]  
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 
''Sintagma nominal.''
 
''Sintagma nominal.''
    
Haton heb’ nik jutb’il yalanh tik yet’ stz’akub’.  
 
Haton heb’ nik jutb’il yalanh tik yet’ stz’akub’.  
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
+
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto:">
 
<div style="width:40%; float:left;">
 
<div style="width:40%; float:left;">
   Línea 1904: Línea 1894:  
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
+
<div style="clear:both"></div>
 
Kak’ek em t’a ku’um, skob’o’anek nanhlokxo icha tik.
 
Kak’ek em t’a ku’um, skob’o’anek nanhlokxo icha tik.
   −
==Juntzanhxo stzolalil lolonel yaman yaj yet’ jantak tas sk’ulaji.==
+
==Juntzanhxo stzolalil lolonel yaman yaj yet’ jantak tas sk’ulaji==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
Ha t’a juntzanh tik haton k’ulaj ay ochi, tz’aknub’al yet’ sb’onab’il, t’a b’aj tzuji/sk’ulaji.  
 
Ha t’a juntzanh tik haton k’ulaj ay ochi, tz’aknub’al yet’ sb’onab’il, t’a b’aj tzuji/sk’ulaji.  
Línea 1922: Línea 1912:     
Kotz’ib’ej em t’a k’u’um, yo chanh skutej kawtani
 
Kotz’ib’ej em t’a k’u’um, yo chanh skutej kawtani
 +
<div style="clear:both"></div>
   −
==Jun tzolalil lolonel numan.==
+
==Jun tzolalil lolonel numan==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
''Voz pasiva.''  
 
''Voz pasiva.''  
Línea 1934: Línea 1925:     
Ix'''ach'''mak’chaji~ix'''ach'''ma’chji.  
 
Ix'''ach'''mak’chaji~ix'''ach'''ma’chji.  
 
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 
Ix'''ach'''mak’chaj yuj anima.  
 
Ix'''ach'''mak’chaj yuj anima.  
    
Ix'''ach'''mak’'''ji''' yuj anima.
 
Ix'''ach'''mak’'''ji''' yuj anima.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
+
 
 
Kok’anb’ejek ek’i tato ay max nachaj ku’unj  
 
Kok’anb’ejek ek’i tato ay max nachaj ku’unj  
   −
Koch’ox eli chajtil sk’ulaj jun makanh kuynab’il tik.  
+
Koch’ox eli chajtil sk’ulaj jun makanh kuynab’il tik.
   −
==Tzolalil lolonel ayk’echanh.==
+
==Tzolalil lolonel ayk’echanh==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]  
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]  
 
''Voz antipasiva.''
 
''Voz antipasiva.''
Línea 1958: Línea 1949:     
tzonhk’ayb’ani, ma skok’anb’ejek ek’ t’a heb’ winh ojtannak.
 
tzonhk’ayb’ani, ma skok’anb’ejek ek’ t’a heb’ winh ojtannak.
 +
 +
[[Categoría:Comunicación y Lenguaje]] [[Categoría:Educación Bilingüe]][[Category:Book:Nuestro_idioma_en_la_escuela_-_chuj]]
30 170

ediciones